16 Chaitra, 2080 / 29 March , 2024

Logo
Newsajako
Social Icon
Social Icon
Secondary Top

परिवार नियोजनको साधन जथाभावी प्रयोग गर्नु खतरा




परिवार नियोजनको साधन जथाभावी प्रयोग गर्नु खतरा

-डा.अरुणा उप्रेती-

परिवार नियोजनका साधनहरूले महिलालाई गर्भ रहनबाट रोकेर उनको स्वास्थ राम्रो त पार्छ तर साधन प्रयोग गर्दा होसियारी नअपनाए अनेक कुप्रभाव पनि पर्न सक्छन् । परिवार नियोजनका साधनको प्रयोगले शरीरमा ‘नराम्रो बोसो’ को मात्रा बढेर जान सक्ने र यसले गर्दा उच्च रक्तचाप पनि हुनसक्छ । तर यसको बारेमा प्राय: महिलाहरूलाई जानकारी दिइन्न ।

आज भन्दा ३० वर्षअघि म वीर अस्पतालको ‘परिवार नियोजन शाखामा’ अस्थायी कर्मचारी थिएँ । त्यहाँ हामीलाई ७ वर्षसम्म प्रयोग गर्न सकिने नरप्लान्ट को सुइ राख्ने तालिम दिइयो । ६ महिनामा मैले झण्डै ४०० महिलाको पाखुरामा नरप्लान्ट राखेको थिएँ। तर ६० जना महिलालाई नरप्लान्ट राखेको दुई महिनामा नै निकाल्नु परेको थियो । ती मध्ये कसैको धेरै तौल बढेको थियो, कसैलाई लगातार योनीबाट रगत बग्ने समस्या देखिएको थियो । कसैलाई चाहीँ एकदमै धेरै टाउको दुख्ने समस्या भएको थियो ।

ती महिलाहरूको नरप्लान्ट दुई महिनामै निकालेकोमा मैले हाकिमहरूको हपार पनि खानुपरेको थियो । ‘महिलाहरूलाई टाउको दुख्ने, उच्च रक्तचाप हुने समस्या हुँदैन’ हामीलाई भनिएको थियो । तर वास्तवमा परिवार नियोजनका हर्मोनयुक्त साधनले यस्ता समस्या पैदा गर्न सक्छन् ।

३० वर्षअघि मैले एक महिलालाई नरप्लान्ट राख्दा २ महिनापछि उनी मलाई डिप्रेसन भयो नरप्लान्ट निकालिदिनुस भनेर आइन्। नरप्लान्टले कहिले पनि डिप्रेसन हुँदैन भनेर मैले उनलाई फर्काइदिएँ । त्यसको १५ दिनपछि गएर जाँच गराइछन् । मानसिक रोग विशेषज्ञले उनलाई भनेछन्, ‘डिप्रेसन परिवार नियोजनको साधनका कारणले पनि हुनसक्छ । नरप्लान्ट निकालेर आउनुहोस् अनि तपाईँले डिप्रेसनको औषधी खानु पर्ने कि नपर्ने हेराँैला।’

डाक्टरले एउटा चिठी लेखेर ती महिलाको नरप्लान्ट निकाल्न अनुरोध गरे । मैले नरप्लान्ट निकालिदिएँ । १५ दिनपछि महिला खुसी हुँदै आइन् । उनको डिप्रेसन हटेको थियो । पछि मैले विभिन्न पुस्तकमा पढ्दा थाहा भयो कि–वास्तवमा परिवार नियोजनका साधनहरूको प्रयोगले गर्दा कहिलेकाहीँ हुने कुप्रभाव जस्तो:– महिनावारी गडबड हुने, धेरै रगत बग्ने समस्या हुनसक्छ ।

दुइ वर्ष अघिको घटना हो । पूर्वको एक जिल्लामा १५ वर्षीया किशोरीको एक किशोरसँग सम्बन्ध भएपछि महिनावारी रोकियो । उनले ७ हप्तामा नै गर्भपतन गराउने औषधि खाइछन् । तर गर्भपतन गर्न औषधी खाएको दुइ दिनपछि उनको पेट एकदमै दुखेछ । उनी बेहोस् भइछिन् ।

अस्पताल लगेर सोनोग्राम गर्दा थाहा भयो–उनको गर्भ त गर्भनलीमा पो बसेको रहेछ । त्यो फुटेर उनको आन्तरिक रक्तश्राव भएर ज्यानमै खतरा पर्यो । शल्यक्रिया गरिएपछि धन्न ज्यान बाँच्यो । तर किशोरीलाई गर्भपतन गराउने औषधी जथाभावी दिने, उनको अवस्था कस्तो भनेर नजाँच्ने र गर्भपतनको औषधी दिने पसलेलाई कुनै सजाय भएन । यस्ता कयौँ घटनाहरु बाहिरै आउँदैनन् । घटनाहरू प्राय कतै प्रकाशमा पर्न आउँदैन ।

किशोरी तथा युवतीलाई गर्भपतनको अधिकारको बारेमा भनियो । यौन स्वास्थ्यको कुरा गरियो, तर उनीहलाई आफ्नो शरीरप्रतिको जिम्मेवारी र जथाभावी परिवार नियोजनका साधनको प्रयोगबारे चाहीँ सिकाइएन । यसले गर्दाकिशोरीहरु र युवतीको जीवन र स्वास्थ्यमा धेरै नराम्रो असर परेको छ

परिवार नियोजनका साधनहरूको प्रयोग गर्दा यदि जानकारीको अभाव भयो भने प्रजनन स्वास्थ्यमा प्रभाव पर्ने सम्भावना पनि हुन्छ ।

३० वर्षअघि हामीलाई एउटा पनि बच्चा नपाएको महिलालाई डिपो प्रोभेरा सुइ दिनुहुँदैन भनेर सिइकाएको थियो । ३ महिनाअघि अछाम पुग्दा मेरो भेट त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मीसँग भयो ।

एकै छिनको कुराकानीपछि उनले भनिन्, ‘मेरा विवाह भएको ५ वर्ष भयो, विवाहलगतै बच्चा नपाउन पहिलो दुई वर्ष मैले डिपो प्रोभेरा सुइ लगाएँ तर छोडेको तीन वर्ष भइसक्यो अझै बच्चा भएको छैन । डिपो लगाएपछि मेरो शरीर मोटो पनि हुँदै गएको थियो । अहिले छोडेपछि पनि तौल घटेको छैन ।’

उनको कुरा सुनेर मैले उनलाई सोधेँ, ‘एउटा पनि बच्चा नभई किन डिपो प्रयोग गर्नुभएको ? यस्तो सल्लाह कसले दियो तपाईंलाई ?’ यसको जवाफमा उनले भनिन्, ‘हामीलाई यसैगरी सिकाइएको छ । मैले तालिम दिँदा पनि बच्चा नभएका विवाहित दम्पतीले परिवार नियोजनका हर्मोनयुक्त साधन प्रयोग गर्दा हुन्छ भन्छु ।’ मलाई दुःख लाग्यो मैले उनलाई भने, ‘यो गलत कुरा हो । एउटा पनि बच्चा नभएकोलाई मैले कहिले डिपो सुइ लगाउने सल्लाह दिन्न । स्वास्थ्य मन्त्रालयका कोही पनि डाक्टरहरूले आफ्नो घर परिवारका महिलालाई यस्तो सल्लाह दिँदैनन् । किनभने यसले गर्दा प्रजनन्मा पछि समस्या पर्नसक्छ । हर्मोन सुइहरूको प्रयोग यसरी गर्नु हुन्न।’

परिवार नियोजन, गर्भपतन, आकस्मिक परिवार नियोजन, कण्डम आदिका बारेमा अनेक विज्ञापन र प्रचार प्रसार आउँछन्, तर जिम्मेवार भएर मात्रै यस्ता साधनहरु प्रयोग गर्नुपर्छ र शरीर परिपक्क नभई यौन सम्पर्कमा लिप्त हुनुहुँदैन भन्ने बारेमा कसैले बोल्दैनन् ।

चुरोट खाने, रगतको कमी, कुपोषण भएका महिलालाई परिवार नियोजनका हर्मोन युक्त साधनले बढी असर पार्न सक्छन् । हर्मोनयुक्त साधनहरूको प्रभावले महिलाको शरीरका हड्डी बढी फुसफुसे हुनसक्ने सम्भावना पनि हुन्छ ।



Related News


यसमा तपाइको मत


Comments