गुल्मीमा ३७ क्वारेन्टाइनमा, ३०८ श्ययाको आइसोलेसन कक्ष

गुल्मी, चैत्र १७ - गुल्मीमा देशका विभिन्न स्थान तथा भारतबाट आएका ३१ जनालाई क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ । जिल्लाका विभिन्न तीन स्थानीय तहमा भारतबाट आएकाहरुलाई क्वारेन्टाइनमा राखिएको हो ।

जसमध्ये धुर्कोट र मालिका गाउँपालिकाका १०र१० जना तथा इश्मा गाउँपालिकाका ११ जना रहेका छन् । धुर्कोट गाउँपालिका–५ वस्तुस्थित परमानन्द भण्डारी बहुमुखी क्याम्पसमा चार दिनदेखि पाँचजना क्वारेन्टाइनमा राखिएका छन् । जसमध्ये वाग्लाका एकजना २० वर्षीया युवा रहेका छन् भने बाँकी चारजनामध्ये श्रीमान्–श्रीमती, एक छोरा र एक छोरी छन् । उनीहरु भारतबाट आएका हुन् । धुर्कोट गाउँपालिका–३ हाडहाडेस्थित न्यूखर्क माविमा तीन दिनदेखि पाँच युवा क्वारेन्टाइनमा छन् । भैरहवाबाट आएका युवा सबै १८ देखि २२ वर्षभित्रका छन् । वस्तुमा डिल्ली पराजुली र हाडहाडेमा हेल्थ असिस्टेन्ट प्रकाश काउछाले क्वारेन्टाइनमा राखिएकाहरुको रेखदेख गरेको गाउँपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक प्रेम खनालले जानकारी दिए ।

मालिका गाउँपालिका वडा नं ६ अर्जैमा चारदिनदेखि १० जना क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ । राखिएका सबै पुरुष छन् । उनीहरु १६ देखि ३२ वर्षसम्मका रहेको गाउँपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक वसन्तराज भुसालले जानकारी दिए । उनीहरु भारतबाट आएका हुन् । इस्मा गाउँपालिका–६ अम्मरपुरस्थित सरस्वती निम्न माध्यमिक विद्यालयमा ११ जना क्वारेन्टाइनमा छन् । राखिएका सबै पुरुष छन् । उनीहरु सबै अम्मरपुरकै भएको र २० वर्षभन्दा माथिका रहेको गाउँपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक पदम अधिकारीले जानकारी दिए । मुसिकोट नगरपालिकामा पनि छजनालाई क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ । क्वारेन्टाइनमा राखिएकाको खाना, आवासलगायत आधारभूत आवश्यकताको परिपूति सम्बन्धित स्थानीय तहले व्यवस्था गरेका छन् । उनीहरुलाई १४ दिनसम्म क्वारेन्टाइन कक्षमा राखिनेछ ।

कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण रोकथामका लागि गुल्मी जिल्लाका ११ स्थानीय तहमा ३०८ वेडको आइसोलेशन कक्ष बनाइएको छ । गुल्मीमा १२ मध्ये गुल्मी दरबार गाउँपालिकाबाहेक सबै स्थानीय तहले आइसोलेसन कक्ष स्थापना गरेको जिल्ला प्रशासन कार्यालय गुल्मीका सूचना अधिकारी लक्ष्मण पाण्डेयले बताए ।

रुरुक्षेत्र गाउँपालिकामा २५, छत्रकोट गाउँपालिकामा पाँच, रेसुङ्गा नगरपालिकामा १६, सत्यवती गाउँपालिकामा आठ, कालीगण्डकी गाउँपालिकामा १०६, चन्द्रकोट गाउँपालिकामा १६, मुसीकोट नगरपालिकामा ७६, इस्मा गाउँपालिकामा १८, धुर्कोट गाउँपालिकामा १०, मालिका गाउँपालिकामा २४ र मदाने गाउँपालिकामा ११ श्ययाको आइसोलेसन वार्ड स्थापना गरिएको प्रशासन कार्यालयले जनाएको छ ।

आमा ! यिनले अब कहिल्यै तिम्रो छाक माग्ने छैनन्...

नारायण ढुङ्गाना / 

प्रसव पिडामा छटपटिएर सडकमा सुतिरहेकी छिन् मनोरोगी महिला । छेउछाउमा गाउँले तथा मगन्तेको उपस्थिति छ । क्याम्पसबाट फर्कदै गरेकी सरस्वती त्यहाँको अवस्था देखेर अत्तालिन्छिन् ।  कारण, अस्ति सडकमा भेटेर घर लगिए पनि आमाका कारणले पुनः सडकमै छाडिएकी मनोरोगी पुतली सडकमा लडिरहेकी थिइन् । प्रसव बेदना सहन नसकी जीवन त्यागेकी महिला देखेर उनी भावविहल भइन् । पुतलीसँगको विगतका अन्तरङ्ग अनि आमाले घरबाट निकालेका कुराले उनलाई बिझायो । “आमा ! तपाई यिनलाई एक छाक दिन गाह्रो मान्नुभएको थियो नी, अब कहिल्यै तिम्रो छाक माग्ने छैनन् आमा ।”

आमा भए तिर फर्किएर सरस्वतीले भनिन् । नजिकै मनोरोगीलाई सधैँ हेला गर्ने मध्येका एक जिम्बल बा पनि थिए । “जिम्बल बा ! यिनले ढुङ्गामुढा गर्छिन् भनेर डराउनु हुन्थ्यो नी, अब यिनका हातले कहिल्यै ढुङ्गा उठाउन सक्दैन ।” किशोरीको समाजसँग ठूलै गुनासो छ । हामी काम गर्नाको अल्छिले मागेकाहरुलाई खुशी मनले सहयोग गछौँ । दिनभरी माग्यो अनि बेलुका मस्त रक्सी खाएर मात्तिएर सुत्यो, यस्ता पेशेवर माग्नेहरुको बिगबिगी छ सडकमा । तर, त्यही सडकमा पुतली जस्ता वास्तविक बेसहारा, मनोरोगी यत्रतत्र छन् । 

उनीहरुले अकालमा ज्यान गुमाइरहेका दृष्य कहाली लाग्दा छन् । समाजको यस्तै तितो यथार्थलाई बिम्ब बनाएर मानसेवा आश्रमले सामाजिक चेतना वृद्धिमा प्रयोग गरिएको नाटकको यो अन्तिम सम्वाद थियो । सडकमा पुगेका व्यक्तिको उद्धार र व्यवस्थापन गर्ने उद्देश्यले शुक्रबार साँझ काठमाडौँमा सुझाव सङ्कलनको कार्यक्रम थियो । काठमाडौँ महानगरपालिकाको अगुवाइमा भएको कार्यक्रममा यहाँका सामाजिक सङ्घसंस्थाका प्रतिनिधि र वडाध्यक्ष सहभागी थिए । 

अग्रभागमा हुनुहुन्थ्यो महानगर प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्य, उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गी र महानगरीय प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीका प्रमुख प्रहरी नायव महानिरीक्षक शैलेश थापा क्षेत्री । कार्यक्रम शुरु हुने चरणमा थियो । “तीन दिनदेखि पेटमा अन्नको दानासम्म परेको छैन, ए हजुर केही दिनोस्, ए हजुर ! दिन दःुखीलाई केही सहयोग गर्नुस ।” थोत्रो टोपी र आसकोट लगाएर फोहरी अनुहारमा काम्रो बानेको बैशाखी टेक्दै लाले कचौरा बोकेर माग्दै हलभित्र प्रवेश गरे । अचानक माग्ने आएको दृष्य देखेर सहभागीहरु दङ्ग परे । औपचारिक कार्यक्रममा सन्नाटा छायो । सडकका वास्तविक माग्ने हालभित्र आएको महसुस धेरैले गरे । कलाकारले अतिथिहरुलाई थाहै नदिई नाटक मञ्चन गरेकाले पनि छक्क पर्नु स्वभाविकै भयो । 

एकै छिनमा सडक सफा गर्ने शङ्कर फोहर नगर्न आग्रह गर्दै आइपुगे । सडकमा फोहरको डङ्गुर टुटेको थिएन । नजिकै झुम्म परेर बसेकी एक मनोरोगी महिलालाई लखेट्न खोज्छन् तर सरस्वतीले रोक्छिन् । मागेर कमाएको पैसाले किनेर पिएको रक्सीको नशामा लठ्ठ भएर सडकमा फेरि देखापर्छ लाले । “कोही छ, यो लालेसँग सिङ्गलसिङ्गल भिड्ने, म डन हुँ डन, जसलाई एक हान्छु नी घुमाइदिन्छु फनफन ।” 

 अघि झुत्रो कपडा लगाएर खान नपाएको भन्दै लुत्रुक्क परेर माग्ने लाले अहिले नशाको तालमा हैकम जमाउँदै निस्कियो । “म देखेपछि त यो शहरै थुरर...र हुन्छ नी, म डन नभएको भए पैसा माग्ने वित्तिकै कसैले झिकेर दिन्थ्यो ?” पुतली सडकमै एक सुरमा थिइन् । पुतलीले आफ्नो माग्ने पेशा चौपट पार्ने डर लालेलाई थियो । त्यसैले उनले पुतलीलाई वरिपरी पर्न दिँदैनथ्यो । 

‘सोह्र वर्षे उमेरैमा मै पनि झिल्के हुँदो हुँ, अहिले पो बुढो भएँ र...’ गीतको शुरुमा जिम्बल बा आइपुगे । ‘मान्छेको भिडमा खोइ कहाँ छ मान्छे’, भन्दै सारङ्गी भिरेका अर्का मनोरोगी पनि आइपुगे । क्याम्परबाट फर्किएकी सरस्वतीले पुतलीलाई घर लान्छिन् । तर आफ्नी आमाले घरमा राख्न नदिएपछि पुतलीलाई सडकमै फर्काउन विवस भइन् । गर्भवती पुतलीले सहारा नपाउँदा प्रसव पिडा सहन नसकी सडकमै प्राण त्यागिन् । त्यसपछि मात्रै समाजको चेत खुल्छ । यस्तैमा नाटकको अन्त्य हुन्छ । 

कलाकार मनिषा क्षेत्रीको संयोजन र सुवास क्षितिजको निर्देशन रहेको नाटकमा स्वयं क्षेत्री र क्षितिजसहित उर्विन सापकोटा, सानु गुरुङ, गङ्गा थापा, सन्तोष मगर, हरिशरणलगायतको अभिनय छ । देशलाई नै बेसहारा विहीन सडक बनाउने लक्ष्य बोकेर अघि बढेको आश्रमले यही नाटक ‘लौरो’लाई देशका पूर्वदेखि पश्चिमसम्म प्रदर्शन गरेर मानवीयताको भाव प्रष्ट्याउने प्रयास गरिरहेको छ । त्यही सिलसिलामा पछिल्लो चरणमा काठमाडौँमा मञ्चन भइरहेको छ ।

तिहारमा कस्तो मेकअप गर्ने  ?

तिहार र मेकअप टीप्स (वरिष्ठ सौन्दर्यविद सुष्मा महरा)

तिहार नेपालीहरुको दशैं पछिको सबैभन्दा ठूलो चाड हो । यो पर्व काग तिहार देखि शुरु भएर भाइटीकासम्म (पाँच दिन) मनाइन्छ । पाँच दिनसम्म मनाइने भएकाले यसलाई यमपञ्चक पनि भनिन्छ । यमराजले आफ्नी बहिनी यमुनाका घरमा आतिथ्य ग्रहण गरेको हुनाले यी पाँच दिनलाई यमपञ्चक भनिएको हो । यही दिन भगवान धन्वन्तरीको जन्म भएको हुनाले यसलाई धन्वन्तरी जयन्ती वा धनतरेस पनि भनिन्छ । यसै दिन साँझमा घरको मूलद्वारको सामु यमराजलाई दीपदान गर्नाले मृत्युदेव प्रसन्न भई आरोग्यता तथा दीर्घजीवन प्रदान गर्छन् भन्ने विश्वास छ । त्यो घरमा कहिल्यै पनि अपमृत्यु वा अल्पमृत्यु हुँदैन भन्ने मान्यता छ । यमपञ्चकमा क्रमशः काग, कुकुर, गाई, लक्ष्मी, गोवर्धन र भाइ पुजा गरिन्छ । पिङ खेल्ने, दीपावली गर्ने र देउसीभैलो खेल्दै सेलरोटी आदि मिष्ठान्न खाई रमाइलो गरिन्छ  । नेवारहरुको म्ह पुजा र नेवारहरुले मनाउदै आएको सबै भन्दा पुरानो सम्वत नेपाल सम्वत पनि यहि समयमा पर्छ । साथै, तराई मधेशमा मनाईने छठ पर्व  समेत जोडिएकोले यस  समयले विशेष महत्व बोक्दै आएको  छ ।   तिहार  चाडसंगै मौलिक पर्व समेत जोडिएकोले यस समयमा विशेष खालको रौनकता छाउने गर्दछ  ।  

तिहारमा कस्तो मेकअप गर्ने  ?

तिहारसंगै चिसो मौसमको समेत आगमन हुने भएकाले स्कीनहरु ड्राई हुन शुरु भएको हुन्छ । त्यसै अनुरुप हामीले मेकअप गर्दा फुस्रो नदेखिने तरिकाले मेकअप गर्नुपर्दछ । चिसो मौसममा राति पनि हामिले छालको फुस्रो पन हटाउनको लागि स्कीन भिटामिन, मस्चराईजर र ब्यालेन्सीङ क्रिम प्रयोग गर्नु पर्दछ । यसरी राति प्रयोग गरेको क्रिमले दिनमा गरिने मेकअप फुस्रो नदेखिन धरै सहायता गर्दछ । यसरी गरिने मेकअप लामो समय सम्म टिकाउ  पनि  रहन्छ  ।  चाडवाडको वेलामा  हेयर स्टाईल बनाउदा  कपाल अनुहार तथा घाटी तिर आएर नअल्झाउने किसिमले गर्नु उपर्युक्त रहन्छ ।  साथै,  यस चाडको बेलामा पुजा पाठ समेत गरिने भएकोले यस्तो बेलामा मेकअपहरु गर्दा रातो चिज लाई ध्यानमा राखेर गर्दा उत्तम हुनेछ । (वरिष्ठ ब्युटीसियन सुष्मा महरा फेसियल हाउसकी प्रबन्ध निर्देशक हुन ।  )

जीवन शर्माका छोरा अमृतको अन्ननली हड्डीले खाइदियो, तर प्राण भरे डाक्टरले

–प्रकाश सिलवाल/  पेटमा प्वाल पारेर बाहिर पाइप जोडिएको छ, त्यही पाइपबाट निश्चित समयमा मात्रा मिलाएर झोल पदार्थ शरीरमा पठाइन्छ । सिँगान र खकारजस्ता बिकार बाहिर निकाल्न छातीमा अर्को प्वाल बनाइएको छ ।

अड्किएको मासुको हड्डी निकाल्ने क्रममा अन्ननली काम नलाग्ने भएपछि त्यसलाई का’टेर फाल्नु परेपछि अमृत शर्माको अहिलेको आहारा मुखबाट चल्दैन, सिधै पेटबाट हुन्छ । यो कठिन नियति देख्दा र सुन्दा सबैलाई दुःख लाग्छ सक्छ तर बिरामीको परिवार तुलनात्मकरुपमा खुशी छ किनकी अमृत शर्मा आचार्यको ज्यान कम्तीमा जोगिएको छ र योभन्दा ठूलो शल्यक्रिया गरेर आमासयको थैली का’टेर त्यसलाई सानो बनाएर अप्राकृतिक अन्ननली राख्न सकिने आधार चिकित्सकले दिएका छन् ।

बाग्लुङ निवासी अमृत लोकप्रिय जनगायक जीवन शर्माका माइला छोरा भएर मात्र होइन समस्याको जटिलताका कारण पनि चिकित्सक र सर्वसाधारणका माझ चिनिएका छन् । श्रीमती र दुई महीनाका छोराका साथ हाल नेपालटार बस्ने अमृतको अन्ननलीमा बडादशैँको नवमीका दिन मासुको हड्डी छिरेको थियो । खाँदाखाँदै अमृतले पेटमा बेस्सरी दुखेको जनाएपछि परिवारका सदस्यले पेटको सामान्य समस्या ठानेका थिए ।

“घाँटीमा अड्किएको भए तत्काल समस्या पहिचान भई उपचार गराउनसक्ने सम्भावना थियो तर पेटमा अड्किएकाले हामीले शुरुमा उसलाई ग्यास्ट्रिक भनेर एक दुई दिन घरमै परामर्श र उपचार गरायौँ । उसको मामा नै चिकित्सक छन् । उनले पनि ग्यास्टिकको आशङ्का गरेकाले गम्भीर भएनौँ तर यति गम्भीर समस्या केही दिनपछि मात्रै थाहा पायौँ ।”

छोरालाई छट्पटी शुरु भएका बेला साङ्गीतिक कार्यक्रमका लागि विदेशमा रहेमा गायक शर्मा भ्रमण छोट्याएर स्वदेश फर्कनुभयो र अमृतलाई ग्रिनसिटी अस्पताल लगे । त्यहाँ तत्काल उपचार सम्भव नभएपछि वीर अस्पताल लगियो । त्यहाँ पनि के के नमिलेपछि त्रिवि शिक्षण अस्पताल लगियो । डा रञ्जन सापकोटा नेतृत्वको चिकित्सक समूहले अमृतलाई ज्वरो आइरहेका बेलामा पनि करीब नौ घण्टासम्म लगाएर अन्ननलीको शल्यक्रिया गरियो र पछि सोही परिसरमा रहेको ‘मनमोहन कार्डियोथोरासिक भाष्कुलर एण्ड ट्रान्सप्लान्ट सेन्टर’ मा भर्ना गरिएको अमृतका दाई अर्जुन आचार्यले बताए । 

लामो श्वास तान्दै गायक शर्माले  भने “सामान्यतः ज्वरो आएको समयमा बिरामीको शल्यक्रिया गरिन्नँ तर छोरालाई बचाऊ तत्काल शल्यक्रियाबाहेक अर्को विकल्प चिकित्सकले देखेनन् । उनीहरुले बाँच्ने सम्भावना ३० प्रतिशत भनेर पहिल्यै भनेका थिए तर उनीहरुले बचाएर देखाए । ऊ बाँचेपछि खाने प्रक्रिया र शैलीका लागि अरु उपचार र तरिका अपनाउँदै जाउँला भन्ने सोचेका छौँ ।”

अन्ननलीको अर्को व्यवस्थापनका लागि केही समयपछि शल्यक्रिया गर्ने र त्यसका लागि ठूलै रकम खर्च लाग्ने अनुमान गरिएकाले मध्यम आर्थिक परिवारमा रहेका शर्माले सहयोगी हात खोजे । शीर्षक र समस्या बेच्न माहिर केही युट्युब र अनलाइनले गायक शर्मालाई ‘पुत्रको बज्रपात’ जस्ता उडन्ते शीर्षक हालेर भ्रमित पनि बनाउन खोजे अमृतको परिवारले हरेस खाएन ।  

रोगको जटिलता र गायक शर्माको छोरा भएकाले पनि अमृतका प्रति चासो, सहानुभूति र मायाका साथ आर्थिक सङ्कलन जुट्न थालेको छ । आर्थिक सङ्कलनको सद्भावकाप्रति धन्यवाद दिने गायक शर्मा चाहिनेभन्दा धेरै रकम उठ्ने वा चाहिएको समयमा आवश्यक रकम पनि नहुने असन्तुलन हुने त होइन रु भन्ने चिन्तामा पनि छन् । सहयोगका नाममा आत्मप्रचार कसैले नगरुन् र अरु यस्तै समस्यामा परेका नागरिकका लागि पनि अरुले ध्यान दिन नबिर्सुन् भन्नेमा गायक शर्मा सचेत छन् । गायक शर्माको छोराको स्वास्थ्यका बारेमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले चासो दिएका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले गायक शर्मालाई प्रधानमन्त्री निवासमा भेटेर छोराको स्वास्थ्यस्थिति र व्यक्तिगत कुराकानी गरेका छन् ।  प्रधानमन्त्रीको सद्भावकाप्रति आफूले धन्यवाद दिएको र यस्तै समस्यामा पर्ने बिरामी जो कोही नागरिकले रकमको अभावमा उपचार नपाउने स्थिति नहोस् र सोका लागि नीतिगत व्यवस्थासहित कोष खडा गर्न सुझाएको शर्माले बताए ।  ‘सिमली छाँयामा बसी‘’ लगायत धेरै जनप्रिय गीतका स्रष्टा शर्मा छोराको उपचारका चरणबारे अलग्गै साहित्य सिर्जना हुने भन्दै छोराको अवस्थाबारे उही कुरा धेरैलाई हरेक दिन सुनाउँदा थकित पनि देखिएका छन् । उनको एउटै सन्देश छ, “मेरो छोरा बाँचेकामा म खुशी छु र यो जस्तै समस्याले उपचार नपाएर कोही पनि मानिसले जीवन खेर फाल्नु नपरोस् ।”

जीवन शर्माका छोरा अमृतको अन्ननली हड्डीले खाइदियो, तर प्राण भरे डाक्टरले

–प्रकाश सिलवाल/  पेटमा प्वाल पारेर बाहिर पाइप जोडिएको छ, त्यही पाइपबाट निश्चित समयमा मात्रा मिलाएर झोल पदार्थ शरीरमा पठाइन्छ । सिँगान र खकारजस्ता बिकार बाहिर निकाल्न छातीमा अर्को प्वाल बनाइएको छ ।

अड्किएको मासुको हड्डी निकाल्ने क्रममा अन्ननली काम नलाग्ने भएपछि त्यसलाई का’टेर फाल्नु परेपछि अमृत शर्माको अहिलेको आहारा मुखबाट चल्दैन, सिधै पेटबाट हुन्छ । यो कठिन नियति देख्दा र सुन्दा सबैलाई दुःख लाग्छ सक्छ तर बिरामीको परिवार तुलनात्मकरुपमा खुशी छ किनकी अमृत शर्मा आचार्यको ज्यान कम्तीमा जोगिएको छ र योभन्दा ठूलो शल्यक्रिया गरेर आमासयको थैली का’टेर त्यसलाई सानो बनाएर अप्राकृतिक अन्ननली राख्न सकिने आधार चिकित्सकले दिएका छन् ।

बाग्लुङ निवासी अमृत लोकप्रिय जनगायक जीवन शर्माका माइला छोरा भएर मात्र होइन समस्याको जटिलताका कारण पनि चिकित्सक र सर्वसाधारणका माझ चिनिएका छन् । श्रीमती र दुई महीनाका छोराका साथ हाल नेपालटार बस्ने अमृतको अन्ननलीमा बडादशैँको नवमीका दिन मासुको हड्डी छिरेको थियो । खाँदाखाँदै अमृतले पेटमा बेस्सरी दुखेको जनाएपछि परिवारका सदस्यले पेटको सामान्य समस्या ठानेका थिए ।

“घाँटीमा अड्किएको भए तत्काल समस्या पहिचान भई उपचार गराउनसक्ने सम्भावना थियो तर पेटमा अड्किएकाले हामीले शुरुमा उसलाई ग्यास्ट्रिक भनेर एक दुई दिन घरमै परामर्श र उपचार गरायौँ । उसको मामा नै चिकित्सक छन् । उनले पनि ग्यास्टिकको आशङ्का गरेकाले गम्भीर भएनौँ तर यति गम्भीर समस्या केही दिनपछि मात्रै थाहा पायौँ ।”

छोरालाई छट्पटी शुरु भएका बेला साङ्गीतिक कार्यक्रमका लागि विदेशमा रहेमा गायक शर्मा भ्रमण छोट्याएर स्वदेश फर्कनुभयो र अमृतलाई ग्रिनसिटी अस्पताल लगे । त्यहाँ तत्काल उपचार सम्भव नभएपछि वीर अस्पताल लगियो । त्यहाँ पनि के के नमिलेपछि त्रिवि शिक्षण अस्पताल लगियो । डा रञ्जन सापकोटा नेतृत्वको चिकित्सक समूहले अमृतलाई ज्वरो आइरहेका बेलामा पनि करीब नौ घण्टासम्म लगाएर अन्ननलीको शल्यक्रिया गरियो र पछि सोही परिसरमा रहेको ‘मनमोहन कार्डियोथोरासिक भाष्कुलर एण्ड ट्रान्सप्लान्ट सेन्टर’ मा भर्ना गरिएको अमृतका दाई अर्जुन आचार्यले बताए । 

लामो श्वास तान्दै गायक शर्माले  भने “सामान्यतः ज्वरो आएको समयमा बिरामीको शल्यक्रिया गरिन्नँ तर छोरालाई बचाऊ तत्काल शल्यक्रियाबाहेक अर्को विकल्प चिकित्सकले देखेनन् । उनीहरुले बाँच्ने सम्भावना ३० प्रतिशत भनेर पहिल्यै भनेका थिए तर उनीहरुले बचाएर देखाए । ऊ बाँचेपछि खाने प्रक्रिया र शैलीका लागि अरु उपचार र तरिका अपनाउँदै जाउँला भन्ने सोचेका छौँ ।”

अन्ननलीको अर्को व्यवस्थापनका लागि केही समयपछि शल्यक्रिया गर्ने र त्यसका लागि ठूलै रकम खर्च लाग्ने अनुमान गरिएकाले मध्यम आर्थिक परिवारमा रहेका शर्माले सहयोगी हात खोजे । शीर्षक र समस्या बेच्न माहिर केही युट्युब र अनलाइनले गायक शर्मालाई ‘पुत्रको बज्रपात’ जस्ता उडन्ते शीर्षक हालेर भ्रमित पनि बनाउन खोजे अमृतको परिवारले हरेस खाएन ।  

रोगको जटिलता र गायक शर्माको छोरा भएकाले पनि अमृतका प्रति चासो, सहानुभूति र मायाका साथ आर्थिक सङ्कलन जुट्न थालेको छ । आर्थिक सङ्कलनको सद्भावकाप्रति धन्यवाद दिने गायक शर्मा चाहिनेभन्दा धेरै रकम उठ्ने वा चाहिएको समयमा आवश्यक रकम पनि नहुने असन्तुलन हुने त होइन रु भन्ने चिन्तामा पनि छन् । सहयोगका नाममा आत्मप्रचार कसैले नगरुन् र अरु यस्तै समस्यामा परेका नागरिकका लागि पनि अरुले ध्यान दिन नबिर्सुन् भन्नेमा गायक शर्मा सचेत छन् । गायक शर्माको छोराको स्वास्थ्यका बारेमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले चासो दिएका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले गायक शर्मालाई प्रधानमन्त्री निवासमा भेटेर छोराको स्वास्थ्यस्थिति र व्यक्तिगत कुराकानी गरेका छन् ।  प्रधानमन्त्रीको सद्भावकाप्रति आफूले धन्यवाद दिएको र यस्तै समस्यामा पर्ने बिरामी जो कोही नागरिकले रकमको अभावमा उपचार नपाउने स्थिति नहोस् र सोका लागि नीतिगत व्यवस्थासहित कोष खडा गर्न सुझाएको शर्माले बताए ।  ‘सिमली छाँयामा बसी‘’ लगायत धेरै जनप्रिय गीतका स्रष्टा शर्मा छोराको उपचारका चरणबारे अलग्गै साहित्य सिर्जना हुने भन्दै छोराको अवस्थाबारे उही कुरा धेरैलाई हरेक दिन सुनाउँदा थकित पनि देखिएका छन् । उनको एउटै सन्देश छ, “मेरो छोरा बाँचेकामा म खुशी छु र यो जस्तै समस्याले उपचार नपाएर कोही पनि मानिसले जीवन खेर फाल्नु नपरोस् ।”

पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रले २०६३ वैशाख ११  गते जारी गरेको विज्ञप्तिको ड्राफ्ट  भरतमोहनले बनाएका थिए ? 

काठमाडौं, असोज १२ । नेकपाका वरिष्ठ नेता एवं पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालले राजा ज्ञानेन्द्रले आफूहरूले ड्राफ्ट गरेर दिएको वक्तव्य पढेको खुलासा गरेका छन्। वरिष्ठ कम्युनिष्ट नेता एवं पूर्वअर्थमन्त्री स्वर्गीय भरतमोहन अधिकारीको नाममा स्थापित भरतमोहन अधिकारी स्मृति फाउन्डेसनले आयोजना गरेको कार्यक्रममा नेता नेपालले सो रहस्य खुलाएका हुन्।  

तत्कालिन राजा ज्ञानेन्द्रले ०६३ वैशाख ११ मा जारी गरेको विज्ञप्तिको ड्राफ्ट एमालेले गरेर दिएको भन्दै उनले त्यो मस्यौदा लेख्ने काम अधिकारीले गरेको खुलासा गरे। ‘काँग्रेसले र हामीले छुट्टाछुट्टै ड्राफ्ट दिएका थियौं। दरबारको पनि छुट्टै थियो। हामीले हाम्रो ड्राफ्टअनुसार राजाको सम्बोधन हुनुपर्छ भन्ने अडान राखेपछि ज्ञानेन्द्रको ९ बजेका लागि हुने भनिएको घोषणा राति ११ बजे भयो’, नेपालले भने, ‘सुरुमा प्यारा देशबासीहरु र अन्तिममा श्रीपशुपतिनाथले हामी सबैको कल्याण गरुन् भन्ने बाहेक राजाले सबै हामीले लेखेर दिएको पढे।

वास्तवमा भन्ने हो भने त्यही घोषणा नै राजतन्त्र अन्त्यको गज थियो।’ ०४७ सालको संविधान मस्यौदा समितिको सदस्य र दुईपटक संविधानसभा सदस्यका रुपमा अधिकारीले संविधान निर्माणमा अतुलनीय योगदान गरेको पनि नेता नेपालले स्मरण गरेका थिए। नेता नेपालले अधिकारीलाई स्पष्ट विचार भएको, सही विषयमा अडान लिन सक्ने र अप्ठेरो परेका बेला निकास दिन सक्ने खुबी भएको राजनेताका रुपमा स्मरण गरे। ०५१ सालमा एमालेको नौ महिने सरकारका अर्थमन्त्रीका रुपमा अधिकारीले गाउँगाउँमा बजेट पु¥याएको चर्चा गर्दै नेता नेपालले त्यसयताका सबै सरकारले अधिकारीकै सिको गरिरहेको उल्लेख गरे।

‘भरतमोहनजीमा नयाँनयाँ र कलेक्टिभ काम गर्न सक्ने खुबी थियो’, भरतमोहन अधिकारी स्मृति फाउण्डेशनले शनिबार राजधानीमा गरेको ‘भरतमोहन अधिकारी व्यक्ति एक व्यक्तित्व अनेक’ कार्यक्रममा नेता नेपालले भने, ‘अर्थमन्त्री र लामो समय पार्टीको आर्थिक विभागमा बसेर काम गर्दा कहिल्यै विवादमा आउनु भएन ।

सुशासनका पक्षमा उहाँ दृढ हुनुहुन्थ्यो।’ कार्यक्रममा पूर्वमन्त्री राधाकृष्ण मैनाली, स्वर्गीय अधिकारीका बालसखा समेत रहेका नेता कमल कोइराला, प्राध्यापक कृष्ण पोखरेल, डा गोविन्दबहादुर थापा र अधिकारी पत्नि सविता अधिकारी लगायतले उनको व्यक्तित्व र कृतित्वको चर्चा गरेका थिए । वक्ताहरुले अधिकारी सरल, तल्लो स्तरका ग्रामीण जनताप्रति माया भाव राख्ने  स्वभावका र समन्वयकारी व्यक्तित्वका धनी भएको बताएका थिए।

सी २३ वर्षपछि नेपाल भ्रमण गर्ने पहिलो चिनियाँ राष्ट्रपति बन्दै ! , नेपाललाई फाइदै फाइदा

– एकराज पाठक 

मित्रराष्ट्र चीनका राष्ट्रपतिको भ्रमण नेपालको एउटा व्यग्र प्रतीक्षाको विषय हो । चिनियाँ राष्ट्रपतिको नेपाल भ्रमण कहिले हुन्छ भन्ने चर्चा नेपाली सञ्चारमा छाएको पनि धेरै वर्ष भयो । सञ्चारमाध्यममा मात्र नभएर नेपालीमाझ पनि यो चासोले बढी नै चर्चा पाउने गरेको छ ।  निकै लामो प्रतीक्षापछि अब भने चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ नेपाल आउने निश्चितजस्तो भएको पछिल्ला बहस र चर्चाहरुले देखाएको छ । असोजको अन्तिम सातासम्म उनी नेपाल आउने सूचना देशका जिम्मेवार सञ्चारगृहहरुले सम्प्रेषण गरिरहेका छन् । 

विदेश मामिलाका जानकारहरुका आलेख एवम् विचारहरुमा यो भ्रमणको सम्भावना र स’निश्चितताका अभिव्यक्ति देखिन्छ । उनीहरुका विचार स’न्दा लाग्छ मित्रराष्ट्र चीनका राष्ट्रपतिको नेपाल आगमन कहिले होला भन्ने प्रतीक्षाको घडी अब सकिइसकेको छ  ।
गत भदौ २२ मा नेपाल आएका चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यी यहाँ तीन दिन रहे ।  यो भ्रमण पनि चिनियाँ राष्ट्रपति चिनफिङको भ्रमणको तयारी प्रक्रियाको प्रारम्भका लागि रहेको परराष्ट्रमन्त्री प्रदीपकमार ज्ञवालीको अभिव्यक्तिबाट पनि बुझ्न सकिन्छ । नेपाल आएकै दिन विदेशमन्त्री यीले पनि केही नेपाली प्रतिनिधिसँग गरेको एक अन्तरक्रियामा भ्रमणको सम्भावनाका बारेमा कुराकानी गरेका थिए 
 ।  

विदेशमन्त्रीको भ्रमणयता राष्ट्रपति सीको नेपाल भ्रमणको चर्चा शिखरमा पुगेको छ । नेपाल सरकारले औपचारिक रुपमा घोषणा नगरे पनि विभिन्न सञ्चारमाध्यमहरुले सीको नेपाल भ्रमणको तिथिमिति नै सार्वजनिक गरिरहेका छन् । यति मात्र नभएर उनी नेपाल आएपछि के कस्ता सहयोग, सम्झौता एवम् विकास परियोजनाहरुमा हस्ताक्षर हुनेछ भन्ने बारेमा समेत सञ्चारमाध्यममा आइरहेको छ ।  

परराष्ट्र मन्त्रालयले उपयुक्त समयमा चिनियाँ राष्ट्रपति सीले नेपाल भ्रमण गर्ने औपचारिक जानकारी बारम्बार दिने गरेको छ । नेपालस्थित चिनियाँ दुतावासको धारणा पनि यस्तै आसयको आउने गर्दछ । तर नेपाल सरकारका अन्य अधिकारी, सत्तारूढ दल नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका नेता तथा मन्त्रीहरुका सार्वजनिक अभिव्यक्तिहरुले राष्ट्रपति सीको नेपाल भ्रमणको लगभग तयारी नै शुरु भएको जस्तो देखाउँछ । 

उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री ईश्वर पोखरेलले भदौ अन्तिम साता काठमाडौँको टोखामा आयोजित एक कार्यक्रममा ‘चिनियाँ राष्ट्रपति सीको नेपाल भ्रमणका क्रममा केरुङ–काठमाडौँ जोड्ने झोरदेखि जोरभञ्ज्याङ हुँदै नुवाकोट निस्किने सुरुङ मार्गसहितको सडक बनाउने विषयमा सहमति हुने  बताएका थिए ।  त्यसैगरी सोही भ्रमणकै क्रममा केरुङ–काठमाडौँ रेलमार्ग निर्माणको औपचारिक प्रक्रियाको शुरुआत हुने जानकारी पनि उनले दिए । उपप्रधानमन्त्रीको यो अभिव्यक्तिबाट भने राष्ट्रपति सी नेपाल आउने निश्चित भएको सजिलै बुझ्न सकिन्छ ।   

राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको औपचारिक निमन्त्रणामा चिनियाँ राष्ट्रपति सीले नेपाल भ्रमण गर्न लाग्न’भएको हो । हाल देशमा भएको चर्चा र सरकारको तयारीबमोजिम उनको भ्रमण भयो भने निकै लामो समयपछि मात्र मित्रराष्ट्र चीनका राज्यप्रमुखको नेपाल भ्रमण ह’नेछ । उनी २३ वर्ष यता नेपाल भ्रमण गर्ने पहिलो चिनियाँ राष्ट्रपति हुनेछन् । आसन्न भ्रमण नेपालको लामो प्रतीक्षा भएकाले पनि सहयोग र सम्झौताका विभिन्न विषयमा आवश्यक छलफल, व्यापक चर्चा र तयारीहरु गरिएको हो । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले सत्तामा आएदेखि नै नेपालमा चिनियाँ रेलको एजेन्डाको चर्चा भएकाले पनि यो भ्रमणमा केरुङ–काठमाडौँ रेलमार्गको सम्भाव्यता अध्ययन र विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन ९डिपिआर० तयार गर्नेबारेमा दुई देशबीच सम्झौता हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ । 

त्यस्तै केरुङ–काठमाडौँ स’रुङ मार्गसहितको सडक निर्माणका विषयमा पनि आवश्यक सहयोग सम्झौता हुन सक्ने अनुमान सर्वत्र गरिएको छ । केही वर्षअघि भारतले नेपालमा नाकाबन्दी लगाएदेखि नै आम नेपाली नागरिकले वैदेशिक बन्द व्यापार तथा आधारभ“त आवश्यकताको आप“र्तिका लागि निकासको दोस्रो विकल्पको खोजी गरिरहेका छन् । दक्षिणतर्फ नेपालको सिमाना खुला र सहज छ । तर व्यवहारमा भने कहिलेकाहीँ जटिलता देखापर्ने गर्छ । जसका कारण आधारभ“त आवश्यकताका लागि पनि दक्षिणतर्फ निर्भर रहन’ परिरहेको वास्तविकताले हाम्रो अर्थतन्त्र मात्र नभएर नागरिकको जीवनलाई समेत प्रभावित पार्ने गरेको ह’न्छ । 

तर हाम्रो उत्तरी भ“गोलको जटिलताका कारण मित्रराष्ट्र चीनसँगको सम्बन्धलाई भौतिक रुपमा जोड्न सकिएको छैन । दक्षिणतर्फजस्तो सहज बनाउन सकिएको छैन । त्यसैले पनि राष्ट्रपति सीको नेपाल भ्रमणमा दुई देशबीचको कनेक्टिभिटीमा जोड दिइयोस् भन्ने माग सबै नेपालीको छ । नेपाली नागरिकले सबैभन्दा बढी इच्छ्याएको विषय पनि उत्तरी छिमेकीसँग भौतिक रुपमा जोडिन पाइयोस् भन्ने नै हो । 

दुई पक्षीय समझदारीमा दुवै देशले एकै पटक नै औपचारिक भ्रमणको मिति सार्वजनिक गर्ने कुटनीतिक परम्पराका कारण सीको भ्रमणको मिति भने सार्वजनिक गरिएको छैन । तर पनि चिनियाँ विदेशमन्त्रीको हालैको औपचारिक भ्रमणका क्रममा सीको नेपाल भ्रमणलाई केन्द्रविन्द’मा राखेर छलफलहरु भएको बताइन्छ ।  

सीको नेपाल भ्रमणका क्रममा हुनसक्ने सम्झौता तथा समझदारीमा कोदारी राजमार्गको स्तरोन्नति, काठमाडौँको चक्रपथ विस्तार, मदन भण्डारी प्राविधिक विश्वविद्यालय निर्माण, किमाथाङ्का र तमोर जलविद्युत् आयोजना निर्माण, किमाथाङका–जोगबनी राजमार्ग र कोरला भञ्ज्याङ मार्ग निर्माण आदि विषयहरु बढी चर्चामा छन् । तर यसको औपचारिक जानकारी भने नेपाल सरकारले सार्वजनिक रुपमा दिएको छैन । 

सन् १९९६ मा तत्कालीन चिनियाँ राष्ट्रपति जियान जेमिङले नेपाल भ्रमण गरेका थिए । त्यसयता चिनियाँ राष्ट्रपति तहबाट नेपाल भ्रमण नभएकामा सीको भ्रमण ह’न लागेको हो । त्यसैले पनि यो भ्रमणले बढी चासो र चर्चा जन्माउन’ स्वाभाविकै हो ।  हालैका दिनमा चिनियाँ उच्चस्तरीय भ्रमण नेपालमा बाक्लिएको छ । विदेशमन्त्रीपछि चीनको विदेश विभागका प्रमुख सङ ताओ यतिखेर नेपालमै छन् । उनको प्रतिनिधिमण्डल र नेकपाका नेताहरुबीच वैचारिक तथा द्विपक्षीय विविध विषयमा राजधानीमा छलफल हुँदैछ । यस कार्यक्रममा पनि राष्ट्रपति सीको आसन्न चीन भ्रमणका विषयमा छलफल हुने नै छ । यसै महीनाको अन्त्यतिर करीब दुई  दिन हुने भनिएको आसन्न भ्रमणको तयारीमा दुवै देशका सरकार जुटेको देखिन्छ । र नेपाली नागरिक चिनियाँ राष्ट्रपति सीलाइ काठमाडौँमा स्वागत गर्न आतुर देखिन्छन् ।

यो वर्षकै एकमात्र सूर्यग्रहण आज लाग्दै : उक्त समयमा के गर्ने, के नगर्ने जान्नुहोस्

काठमाडौँ, असार १७ ।   यस वर्षको एक मात्र सूर्यग्रहण आज लाग्दैछ ।  सूर्यग्रहणको घटना सदा सर्वदा अमावस्या तिथीमा नै पर्दछ ।  यो सुर्यग्रहण ६ हजार माइलको दुरीबाट गुज्रने बताइएको छ । रातीको समयमा सुर्यग्रहण लाग्ने हुनाले नेपाल लगायत एसियाली देशमा देखिनेछैन । यो सुर्यग्रहण प्रशांत महासागर र दक्षिण अमेरिकाबाट भने देख्न सकिने बताइएको छ ।  

सुर्यग्रहण चिली र अर्जेंटीनाको केही भाग र दक्षिण प्रशांत क्षेत्रबाट देख्न सकिने बताइएको छ । जानकारहरुका अनुसार आज लाग्ने सूर्यग्रहण नेपाल लगायतका छिमेकी देशहरुमा देख्न पाईने छैन । दक्षिण अमेरिकाको द वेदर च्यानलका अनुसार  सूर्य ग्रहण प्रशांत महासागर र दक्षिण अमेरिकाबाट देखिनेछ । सूर्य ग्रहण चिली र अर्जेंटीनाको केहि हिस्सा र दक्षिण प्रशान्तको क्षेत्रमा देखिनेछ ।     बिबिसीका अनुसार ग्रहण राती करिब ८ बजेर १० मिनेट बाट सुरु भई बिहान ३ बजेर ५ मिनेटमा समाप्त हुनेछ।  

सोही कारण उक्त समय मानिसहरुलाई केही काम गर्न बर्जित गरिएको छ । बिषेशगरी गर्भवती महिलाहरुका लागि यो ग्रहण राम्रो मानिँदैन । ग्रहणको बेला गर्भपती महिलाहरुले चक्कु, कैची, सियो धागोको प्रयोग गर्न हुँदैन । र घरबाहिर निस्कन पनि हुँदैन । ग्रहणको समय निस्कने किरणहरुले गर्भमा रहेको बच्चालाई असर पर्ने गर्छ । ग्रहण लागिसकेर सकिएपछि घर शुद्ध पार्ने पनि प्रचलन रहेको छ । ग्रहण सकिए लगत्तै स्नान गर्नु पर्ने पनि मान्यता रहेको छ ।

पार्टी प्रतिबन्धपछि मिडियामा आएका विप्लव समूहका कार्की समातिए

काठमाडौ, चैत २ । सरकारले पार्टीलाई प्रतिबन्ध लगाएपछि सञ्चार माध्यामहरुमा छाएका नेत्रविक्रम चन्द विप्लव नेतृत्वको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका पोलिटब्यूरो सदस्य मोहन कार्की जीवन्त पक्राउ परेका छन् ।

उनलाई ललितपुरबाट सादा पोशाकमा रहेका प्रहरीले पक्राउ गरेको हो । प्रहरीले शुक्रबार बेलुकी ८ बजेतिर पक्राउ गरेको विप्लव समूहले जनाएको छ । कार्कीलाई प्रहरीले पक्राउ गरे पनि सार्वजनिक भने गरेको छैन । 

सरकारले विप्लव समूहलाई प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरेपछि कार्कीले विभिन्न रेडियो, पत्रपत्रिका तथा अनलाइन पोर्टलहरुमा अन्तर्वार्ता दिँदै आएका थिए । 

हङकङ बजारको सुख/दुःख : परोपकारी कामदेखि गणतन्त्र ल्याउनेसम्मको योगदान

‘नो टेन्सन’ ।

काठमाडौंमा अत्याधुनिक सानाठूला मल, सपिङ कम्प्लेस, मार्केट र मिनिमार्केट खुले पनि हङकङ बजारका व्यापारीलाई कत्ति पनि चिन्ता छैन । उनीहरूको व्यापार तल÷माथि भएको होइन । 

संवत् २०४९ पुस २ बाट काठमाडौंको भृकुटीमण्डपमा सञ्चालित हङकङ बजारको लक्षित ग्राहक आफ्नै छ । बजारमा सर्वसाधारणदेखि निम्नमध्यमवर्गका ग्राहकलाई लक्षित गरेर लत्ताकपडादेखि जुत्ताचप्पलमात्रै होइन, विद्युतीय सामग्रीसम्म राखिएका छन् ।   

काठमाडौं निम्नव्यापारी संघ अध्यक्ष लक्ष्मी वलीका अनुसार ३३ रोपनीमा फैलिएको हङकङ बजारमा झन्डै १ हजार २ सय स्टल रहे पनि पसलका हिसाबले झन्डै ७ सय छन् । सात क्षेत्रमा विभाजित बजारका संगठित व्यापारी देख्दा/सुन्दा जोकोही लोभिन्छन् ।

सेक्टर ७, स्टल नम्बर १०१ सञ्चालक देवनारायण दाहालले स्थापनाकालदेखि हङकङ बजारमा व्यापार गर्दै आएका छन् । उर्लाबारी मोरङनिवासी ५० वर्षीय दाहालले व्यापारबाट चार परिवारको घरखर्च धानेकोबाहेक दुई छोराछोरालाई राम्रै स्कुलमा पढाउन सकेकोमा गर्व गरे । उनले बौद्धमा घरसमेत बनाएका छन् । श्रीमतीले इजरायलमा कमाएको पैसाले घर बनाए पनि मुख्य आधार व्यापार नै भएको उनले स्वीकारे । 

व्यापार भनेको अपार हो भन्ने नेपाली उखान प्रचलित छ । यदि त्यसो नभइदिएको भए फार्मेसिस्ट सृष्टि खड्काले छँदाखाँदाको जागिर छाडेर हङकङ बजारमा व्यापार गर्न रहर गर्दिनथिन् । सेक्टर–२, स्टल नम्बर ११० रामेछापकी खड्काले पाँच वर्षदेखि व्यापार गर्दै आएकी छन् । भनिन्, ‘पसलमा मानिस चाहिएपछि जागिर छाडेर यता लागें ।’ उनको पसलमा महिलाका लागि आवश्यक भारतीय कपडा पाइन्छ ।

अक्सिजनले अप्ठ्यारो
देख्नेले २५ वर्षदेखि यहीं ठाउँमा व्यापार गर्दा राम्रै देखे पनि बजारभित्रका समस्या खनिखोस्री साध्य छैन । सुन्दर वस्तुभित्र करूपता पनि लुकेको हुन्छ भनेझैं बजारभित्र अनेकन समस्या छन् । ‘पर्याप्त अक्सिजन नहुँदा ग्राहकमात्रै होइन व्यापारीसमेत बेहोश भएपछि अस्पताल दौडाउनुपर्छ,’ हङकङ बजार सेक्टर ७, पसल नम्बर १०१ सञ्चालक दाहालले भने, ‘चिसोले त्यत्तिकै अप्ठ्यारो पारेको छ ।’

सेक्टर ५ र ६ नम्बरमा अक्सिजन कमी हुने भएकाले त्यहाँ पुग्दा जोकोहीलाई अलि गाह्रो हुन्छ ।

टुकुचाको तनाव
१० वर्षदेखि व्यापार गर्दै आएका सेक्टर ७, स्टल नम्बर १०७ का फडिन्द्र कार्कीले दुःखेसो पोखे, ‘टुकुचाको दुर्गन्धले त्यत्तिकै अप्ठ्यारो पारेको छ । फागुनदेखि भदौसम्म व्यापार गर्न अत्यन्तै गाह्रो हुन्छ ।’ 

टुकुचामा बाढी आउँदा सेक्टर ६ का व्यापारीलाई असर पुर्याउँछ । कहिलेकाहीं टुकुचाको बाढी सेक्टर ६ तिर पस्छ । बाढी पसे दुई÷तीन दिन पसल बन्द गर्नुको विकल्प छैन । पसल नै बन्द गर्दा व्यापारीलाई असर नपर्ने कुरै भएन । 

त्यतिमात्रै होइन, फागुनदेखि वैशाखमा चल्ने हावाहुरीले पसलको पाल उडाइदिने गर्छ ।

शौचालय अभाव
३३ रोपनीमा फैलिएको बजारमा तीन शौचालयमात्रै छन् । व्यापारीमात्रै होइन, ग्राहक र बटुवाले समेत त्यही शौचालय प्रयोग गर्दा कहिलेकाहीं निकै अप्ठ्यारो पर्ने बताइन्छ । 

भाडैभाडा 
हङकङ बजारमा पसल थापेकाले प्रतिस्क्वायर फिटको १२ रुपैयाँका दरले भाडा बुझाउनुपर्छ । धेरैतिर भाडा बुझाउने उनीहरूले समाज कल्याण परिषद्, कपडा राख्ने गोदाम, कपडा बोक्ने भरिया, सरसफाइको भाडा तिर्नुपर्छ ।

दाहालका अनुसार भरियालाई एक भारीको मासिक ५ सय दिनुपर्छ । भरियाले बिहान पसलसम्म कपडा लैजाने, बेलुका गोदामसम्म पुर्याउने गर्छन् । पसल खुलेदेखि बन्द नभएसम्म बत्ती बाल्नुपर्ने बाध्यता छ । बत्ती बालेअनुसार पैसा तिर्नु छँदै छ । त्यतिमात्रै होइन, सरसफाइका लागि प्रतिपसलले मासिक १ सय बुझाउनुपर्छ । गोदाममा एक भारी कपडा राखेको मासिक शुल्क ५ सय तोकिएको छ ।

संघ सञ्चालनका लागि प्रत्येक स्टलले ५० रुपैयाँ बुझाउनुपर्छ ।

महिला बढी
हङकङ बजारमा महिला व्यापारी धेरै छन् । श्रीमान् वैदेशिक रोजगारीमा लागेपछि श्रीमतीलाई यही बजारमा अलमलाएका छन् । एकातिर व्यापार भयो अर्कोतिर बालबच्चा हुर्काउने, बढाउने र पढाउने काम पनि भयो ।  

कारबाही कडा
निम्नव्यापारी संघ अध्यक्ष वलीका अनुसार यहाँका व्यापारीलाई असल, कुशल व्यवसायीमा रूपान्तरण गर्दै लगेको सुनाए । उनले ग्राहकसँगको अन्तरसम्बन्ध विस्तार गर्दै लगेको दाबी गरे । त्यसका लागि संघले आचारसंहिता बनाएको छ ।

संघले ग्राहकलाई दुव्र्यवहार गर्ने, मनपरी मूल्य तोक्ने, बार्गेनिङ गर्ने र अनावश्यक विवाद गर्ने व्यापारीलाई कारबाही गर्दै आएको छ । ग्राहकलाई दुव्र्यवहार गरेको प्रकृति हेरेर सम्बन्धित व्यापारीको एकदेखि सात दिनसम्म पसल बन्द गरिने प्रावधान छ । कारबाहीमा परेका व्यापारी थुपै्र छन् ।

परोपकारी काम
व्यापार/व्यवसाय गरेर घरपरिवार चलाउनु त छँदै छ । त्यसबाहेक परोपकारी काममा समेत एकजुट हुने उनीहरूले संस्कार विकास गरेका छन् । गोरखा भूकम्पपछि पुतलीसडक, बागबजार, डिल्लीबजारका स्थानीयले हङकङ बजारमा आश्रय लिएका थिए ।

यहाँका व्यापारी–व्यापारीबीच आर्थिक संकलन गरेर बाढीपीडितका लागि सहयोग गरेका उनीहरूले बजारका भरिया र व्यापारी बिरामी पर्दा उपचारका लागि आर्थिक सहयोग जुटाउँछन् । 

संघकी भूपू उपाध्यक्ष लक्ष्मीदेवी विष्टलाई स्तन क्यान्सर भएपछि उनीहरूले एकै दिन तीन लाख रुपैयाँ संकलन गरेका थिए । यसैगरी, साइकलयात्री पुष्कर शाह विश्वभ्रमणमा निस्कँदासमेत हङकङ बजारका व्यापारीले आर्थिक संकलन गरेर सहयोग जुटाइदिएका थिए ।

गणतन्त्र ल्याउन योगदान
बजारमा रहेका व्यापारी विभिन्न दलसम्बद्ध हुनु अस्वाभाविक होइन । काँग्रेस, एमाले र माओवादी केन्द्रसम्बद्ध व्यापारीको आ÷आफ्नै संगठन छन् । तर, व्यावसायिक हितका लागि काठमाडौं निम्नव्यापारी संघ छ ।

दोस्रो अर्थात् ०६२/६३ को आन्दोलनमा बजार बन्द गरेर आन्दोलित उनीहरूले गणतन्त्र ल्याउन सघाएको दाबी गर्छन् । आन्दोलनक्रममा उनीहरूले जेलनेसम्म भोगेको थिए । 

दसैंमा चौबीसै घन्टा खुला
गत भदौ २७ गतेदेखि हङकङ बजार चौबीसै घन्टा खुला छ । बजार अष्टमीसम्म चौबीसै घन्टा खुला रहनेछ । सम्बन्धित स्टलका व्यापारी अष्टमीसम्म त्यहीं सुत्छन् । अन्य समयभन्दा दसैंमा व्यापार धेरै हुने उनीहरूको भनाइ छ ।

हङकङ बजारमा माधव नेपालदेखि यम बरालसम्म 
हङकङ बजारमा नेतादेखि गायकसम्म किनमेलका लागि पुगेको प्रत्यक्षदर्शी बताउँछन् । एमाले वरिष्ठ नेता माधव नेपाल, अधिवक्ता टीकाराम भट्टराई र गायक यम बराल आफ्नै पसलअघिको पसलबाबाट किनमेल गरेको आफ्नै आँखाले देखेको व्यापारी दाहालले सुनाए । 

अक्षम सरकार
२५ वर्षअघि जस्तो थियो, अहिले पनि हङकङ बजारको संरचना त्यस्तै छ । व्यापारीले सरकारलाई कर तिर्छन् । महानगरपालिकालाई व्यावसायिक कर तिर्ने उनीहरूले परिषद्लाई भाडासमेत तिर्दै आएका छन् । सालिन्दा करोड हाराहारी कर तिरे पनि उनीहरूले माग गरेको अस्थायी टहरासम्म बनाइदिन सरकार सकारात्मक देखिएन ।

‘अस्थायी टहरासम्म भइदिएको भए घामपानीबाट ओतिन सजिलो हुन्थ्यो,’ व्यापारी खड्का भन्छिन्, ‘बर्खामा धेरै गर्मी । जाडोमा चिसो न चिसो सहेर व्यवसाय चलाउनुपरेको छ ।’

भृकुटीमण्डको खेर गएको जग्गामा पसल थापेर करोड कर लिने सरकारले ती व्यापारीको वास्ता गरेका छैनन् । सिंहदरबारको पश्चिमी आँगनमा रहेको बजारमा समस्यामाथि समस्या छन् ।

समस्यामाथि समस्या सहेर ग्राहकको माया पाएकैले २५ वर्षदेखि बजार चल्दै आएकोमा काठमाडौं निम्नव्यापारी संघ अध्यक्ष ओली खुसी छन् । झापानिवासी ओलीको जुत्तापसल २५ वर्षदेखि चलेकै छ । व्यापारमा कमी छैन ।

हङकङबजारको पृष्ठभूमि
संवत् ०४२/४३ तिर हङकङ बजार खुलामञ्चमा थियो । फुटपाथमा व्यापार गर्दै आएकालाई बाटामा नबस भनेर खुलामञ्चमा सारिएको हो । सुन्दर सहर परिकल्पना गरेपछि काठमाडौं महानगरपालिकाले खुलामञ्चबाट व्यापारी हटाउने निर्णय गर्यो । व्यापारीले विकल्प मागे । महानगरपालिका र व्यापारीबीच रस्साकस्सी चल्यो । अन्ततः उनीहरूलाई भृकुटीमण्डपमा सारियो । खुलामञ्चमा सार्वजनिक सभा/सम्मेलन भइरहने भएकाले पनि बजार राख्न उपयुक्त थिएन ।

खुलामञ्चमा रहँदा हङकङ बजारले चिनिने त्यही बजार भृकुटीमण्डपमा सार्दा त्यही नामले चिनियो । नाम कसरी हङकङ बजार रह्यो ? संघ अध्यक्ष ओलीले प्रस्ट्याए, ‘हङकङमा खुला बजार हुँदारहेछन् । खुलामञ्चमा खुला बजार राखिएपछि हङकङको जस्तै खुलाबजार भएकाले हङकङ बजार भनिएको हो ।’

खुलामञ्चमा रहँदा भृकुटीमण्डमा जस्तो प्लास्टिककै भए पनि छानो हाल्न पाइँदैनथ्यो । भृकुटीमण्डपमा छानो हाल्ने सुविधा छ । काठमाडौंको महाबौद्ध, वटुको ७० प्रतिशत व्यापारी भृकुटीमण्डपका उत्पादन हुन् ।